Eyt Hizmet Tespit Davası

1999 yılında yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanununda yapılan değişiklikle, emekli olmak koşulları değişmiş oldu. Günümüzde tartışmaları devam eden ve Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe giren kanun kapsamında EYT mağdurları ortaya çıktı. EYT hizmet tespit davası ile EYT yasasındaki değişikliklerden kaynaklanan diğer mağduriyetlerin giderilmesi mümkün hale geldi. 

Hizmet tespit davası, 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Bu zaman aralığı işyerinde fiilen çalışmanın son bulduğu günden itibaren başlar. Mesela işçi 2015 yılında çalışma hayatına başlamış olsun. Ancak sigortası bu tarihte yapılmamış olsun. İşçi diyelim ki 2022 yılında işten ayrılmış olsun. O zaman dava açma süresi için 2022 yılı esas alınacaktır. Hak sahibi ise dava açarak 2015 yılından itibaren hizmet tespiti yaptırabilir. 

5 yıllık hizmet tespit davası zamanaşımı süresinin istisnaları aşağıdadır: 

1. İşveren tarafından işçinin; işe giriş bildirgesi, aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu ve sigortalı hesap fişi verilmişse, 5 yıllık zamanaşımı süresi geçerli olmaz. İşçi dilediği zaman dava açabilir. 
2. İşçi daha önce çalıştığı işyerini dava etmişse, mahkeme kararı vardır demektir. Bu durumda işçi süreye tabi olmadan dava açabilir. Aynı şekilde müfettiş tutanakları da delil olarak kabul edilir. 

Yönetmelik madde 17 ve madde 27 dava açma süreleri ile ilgilidir. 

Kamu düzenine ilişkin bir dava olmasına karşın, yakın zamanda hizmet tespit davalarında ispat yükü işçinin omuzlarındaydı. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun yakın zamanda aldığı bir karar, bu durumu değiştirdi. Yargıtay’a göre hizmet tespit davaları kamuyu ilgilendiren bir durumdur ve tek başına ispat yükünün işçiye yüklenmesi doğru değildir. Mahkemenin de hizmet tespiti ile ilgili araştırma yapması ve işçinin omuzlarındaki yükü hafifletmesi gerektir. 

EYT şartları arasında mahkemeye başvurmadan önce SGK kurumuna başvuruda bulunulması vardır.

Ocak 2023’te yürürlüğe girecek olan EYT yasası ile EYT hizmet tespit davası açılmanın da önünde herhangi bir engel kalmadı. Yasanın geçmesi ile birlikte sigortası yapılmayan işçilerin durumu gündeme geldi. Sigortası geç başlatılan ya da bir dönem hiç yapılmayan kişiler, EYT hizmet tespit davası açarak, mağduriyetlerini giderebilirler. 

Genel olarak en çok merak edilen konu, 8 Eylül 1999 tarihinden 1 gün öncesine kadar çalışılmış olunsa dahi prim koşullarının sağlanıp sağlanmadığıdır.

Yukarıdaki başlıkta da bahsettiğimiz gibi 5 yıllık zamanaşımı süresini aşmayan ya da istisnai durumlara sahip olan işçiler, EYT hizmet tespit davası açarak, 1 gün dahi olsa hak kaybına uğramadan emekli olabilirler.

Sonuç olarak EYT hizmet tespit davaları, EYT kanunu ile yakından ilgilidir ve belki de birçok kişinin emekli olmasını sağlayacak bir güce sahiptir.

1999 Yılı Öncesine Ait Hizmet Tespit Davaları

5510 sayılı Sosyal Sigortala ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 86. Maddesinde: 

“Sigortalının çalıştığı bir veya birden fazla işte, bu Kanunda yazılı şartları yerine getirmiş olmasına rağmen, kendisi için verilmesi gereken aylık prim ve hizmet belgesinin veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin işveren tarafından verilmediği veya verilen aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesinde kazançların veya prim ödeme gün sayılarının eksik gösterildiği Kurumca tespit edilirse, hastalık ve analık sigortalarından gerekli ödemeler yapılır “

Denilerek çalışanların mağduriyetinin giderileceği belirtilmiştir. Ancak bu maddenin uygulanmasında sorunlar yaşanmaktadır. Bu yüzden 1999 yılı öncesine ait hizmetlerin tespiti için EYT hizmet tespit davası açılmaktadır. 

İşveren, işçinin eksik primlerini yatırmayı kabul etse ve bu konuyla ilgili SGK kurumuna başvursa bile, kurum yine de mahkeme kararı istemektedir. 

Bu yüzden EYT hizmet tespit davası işçiler açısından büyük önem kazanmaktadır.

6100 sayılı HMK kanununun 115/2. Maddesi gereğince, işçiler dava açmadan önce SGK kurumuna yazılı olarak başvurmak zorundadır. 

6100 sayılı yasanın tamamını incelemek için,  https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6100.pdf bağlantısını ziyaret edebilirsiniz. 

Hizmet tespit davası açılmadan önce arabulucu hizmeti alma zorunluluğu bulunmamaktadır. 

Davada yatırılmayan primlerin ve günlerinin tam olarak tespiti gerçekleştirilir. Birçok durumda mahkeme bilirkişi yardımına başvurabilir. Mahkemede tespit edilen süreler, SGK kurumu tarafından resen tescil edilir. 

Hizmet tespitinin tarafı olan işverenler davayı kaybederlerse, işçinin aylık hizmet ve primlerine ait bildirgeyi SGK kurumuna verme yükümü altına girerler. İşverenler sigorta primleri ile birlikte mahkeme süresine kadar geçen primleri yasal faizleriyle birlikte işçinin hesabına aktarırlar. 

SGK kurumu tarafından da işçinin yatırılmayan tüm primleri emeklilik hesabına dahil edilir.